Een manier om tot een oplossing te komen van een som of een rekenkundig vraagstuk noem je een rekenstrategie. Er zijn altijd verschillende manieren om tot de uitkomst van een som te komen. Het is belangrijk dat leerlingen verschillende strategieën aanleren om voor iedere som te kunnen bepalen welke het meest handig en efficiënt is. De rekenleerlijn van Gynzy bevat veel strategiedoelen, zodat je hierin als school keuzes kunt maken voor het curriculum.
Twee kerndoelen van SLO Tule die aansluiten bij het ‘wiskundig inzicht’, zijn:
24. De leerlingen leren praktische en formele rekenwiskundige problemen op te lossen en redeneringen helder weer te geven.
25. De leerlingen leren aanpakken bij het oplossen van reken/wiskundeproblemen te onderbouwen en leren oplossingen te beoordelen.
Begrip en kennis van getallen en rekenstrategieën vormen een essentiële basis voor het doen van rekenbewerkingen en het handig oplossen van rekenvraagstukken. Dit zie je terug in de meeste leerlijnen: in groep 3 gaat de aandacht voornamelijk naar getalbegrip (meestal in combinatie met materialen zoals een rekenrek), in de groepen 4 t/m 7 worden verschillende rekenstrategieën aangeleerd en in groep 8 wordt er geleerd deze rekenstrategieën toe te passen in verschillende contexten.
Keuzes voor het curriculum
Bij het geven van rekenonderwijs is het van belang dat er keuzes gemaakt worden die afgestemd zijn op je leerlingen. Welke strategieën wel en niet voorkomen in het curriculum is daar een belangrijk voorbeeld van. Je hoeft als leerling namelijk niet alle mogelijke strategieën aangeboden te krijgen of te beheersen aan het eind van de schoolloopbaan. Te veel verschillende manieren kunnen (zeker voor zwakke rekenaars) verwarrend zijn. Aan de andere kant is het wel belangrijk om leerlingen aan te leren dat er verschillende manieren mogelijk zijn om tot een uitkomst te komen en bij iedere som leert afwegen welke manier handig is.
Werk je met een rekenmethode, dan hebben de ontwikkelaars van deze methode veelal deze keuzes voor jou gemaakt. Werk je zonder rekenmethode en bepaal je zelf het curriculum, dan maak je hier zelf keuzes in. De keuzes hiervoor maak je vaak schoolbreed. Kies je als school bijvoorbeeld voor kolomsgewijs of voor cijferend delen? Of bied je beide strategieën aan? Of bied je een van beide strategieën alleen aan sterke rekenaars aan?
Strategiedoelen in de rekenleerlijn van Gynzy
Om inzichtelijk te maken welke keuzes je hierin hebt, hebben wij zowel in onze leerlijn als in de Werelden zichtbaar gemaakt welke leerdoelen strategiedoelen zijn. Deze kun je herkennen aan dit teken: ⟐. Op die manier kun je voor ieder ‘hoofddoel’ (vaak sleuteldoelen) bepalen welke strategie of strategieën je aan bod laat komen. Bijvoorbeeld bij het leerdoel Optellen t/m 1000 bestaan de volgende strategieën:
Strategie | Uitleg | Voorbeeld |
Optellen t/m 1000 via de nulregel | Optellen naar analogie: met de kleine hulpsom in een rijtje met nullen | 7 + 9 = 16 70 + 90 = 160 |
Optellen t/m 1000 zonder overschrijding via rijgen | Optellen door het tweede getal te splitsen | 530 + 240 = … 530 + 200 = 730 730 + 40 = 770 |
Optellen t/m 1000 met overschrijding via rijgen | Optellen door het tweede getal te splitsen | 177 + 126 = ... 177 + 100 = 277 277 + 20 = 297 297 + 6 (of 3 + 3) = 303 |
Optellen t/m 1000 via splitsen | Optellen door beide getallen te splitsen | 246 + 125 = … 200 + 100 = 300 40 + 20 = 60 6 + 5 = 11 300 + 60 + 11 = 371 |
Optellen t/m 1000 via versimpeling | Optellen naar analogie: met de kleine hulpsom in opvolgend rijtje | 267 + 23 = … 67 + 23 = 90 167 + 23 = 190 267 + 23 = 290 |
Optellen t/m 1000 via de de compensatiestrategie | Optellen met te veel of te weinig | 816 + 48 = … 816 + 50 = 866 866 - 2 = 864 |
Handig optellen t/m 1000 met drie of meer getallen | Optellen door getallen in een andere volgorde te plaatsen | 120 + 55 + 80 = … 120 + 80 = 200 200 + 55 = 255 |
De rekenleerlijn van Gynzy bevat veel strategiedoelen. Je bent als school vrij om hier keuzes in te maken. Er zijn twee strategieën waarbij we adviseren om ze in ieder geval in het curriculum mee te nemen. Dit zijn het optellen en aftrekken via rijgen en via cijferen. Het rijgend rekenen sluit aan bij de basiskennis rondom getalstructuren. Het cijferend rekenen sluit aan bij het aanleren van een algoritme met getallen.
Verwerking van strategiedoelen
Wanneer je een strategiedoel aanbiedt (bijvoorbeeld met onze instructielessen), kunnen de leerlingen deze strategie verwerken in het bijpassende leerdoel. Ze krijgen hierbij alleen opgaven waarbij de net aangeleerde strategie uitgevoerd moet worden, vaak met een hulpsom. Je kunt hierbij zien of de leerlingen de strategie kunnen toepassen in de opgaven. Het is een opstap om vervolgens in het ‘hoofddoel’ te laten zien dat ze deze (of een andere handigere strategie) zelf kunnen uitkiezen en toepassen. Op die manier kun je zien of leerlingen deze sommen ook zonder hulpsom juist kunnen oplossen. Hierbij is het van belang om niet alleen te kijken of het eindantwoord goed of fout is, maar ook regelmatig te bekijken hoe er gerekend is. Dit kun je de leerling hardop laten beredeneren (en hiermee laten vergelijken met andere klasgenoten) of kun je de stappen in het kladschrift laten opschrijven. Daarmee kun je bijsturen waar nodig en blijf je zicht houden op goede keuzes voor strategieën.
Opgave uit het strategiedoel: Optellen t/m 1000 via de de compensatiestrategie
Heb je nog vragen, neem gerust contact op met een van onze buddy’s. Daarnaast zijn er scholingen beschikbaar bij de Gynzy Academie over curriculum, planning en aanbod passend bij de visie van jouw school.